Srpski grad u Nemačkoj

U knjizi „Srbi u Berlinu“, koja će biti promovisana za tri dana, autor ovog teksta otkriva da su slovenska plemena, među kojima su bili i Lužički Srbi naselili današnju prestonicu Nemačke još 720. godine i po barama joj dali ime Barljin. U Berlinu danas živi oko 30.000 Srba

Piše: Marko Lopušina

Berlinu su još 720. godine Lužički Srbi dali ime Barljin po barama. Bila je to varoš sa velikom stočnom pijacom kraj baruštine. Danas je to grad sa 30.000 Srba.

Navršilo se pola veka od osnivanja Crkvene opštine Srpske pravoslavne crkve u nemačkom glavnom gradu. Uskoro se navršava i pedeset godina od formiranja prve srpske crkve Sveti Sava u Berlinu. Već je obeleženo i pola veka od masovnog doseljevanja Srba u Nemačku, a time i u glavni grad.

Srpska istorija je tesno vezana za Berlin. Prva slovenska plemena naselila su Berlin još 720. godine. Istoričari tvrde da su to bila slovenska plemena Šprevani, Haveleri i Lužički Srbi. Oni su prvi gradu dali svoje srpsko ime.

„Kao starosedeoci Lužički Srbi su nemačkoj prestonici prvi dali ime – Barljin, po tamošnjim baruštinama i krovinjarama oblepljenim blatom. Nekada je na tom prostoru bila velika stočna pijaca. Iz tog ambijenta gde su bogati razmenjivali i prodavali svoje stočno blago nastao je ovaj Berlin. To ime su pruski vladari mnogo docnije preinačili u Berlin“, tvrdio je u svom eseju o ovom narodu Božidar Dikić, dugogodišnji dopisnik “Politike” iz Berlina.

U svojoj dugoj istoriji Berlin je prvo bio sedište Pruskih kraljeva, potom prestonica Nemačkog carstva (1871), glavni grad Vajmarske Republike u vreme nacista do 1944. godine. I prestonica Savezne Republike Nemačke posle ujedinjenje zapadnog i istočnog dela zemlje od juna 1991. U Berlinu je početkom devedesetih sedeo kancelar sa svojim članovima kabineta. Ministri i vladina administracija su se doselili iz Bona u prestonicu Berlin tek 1997. godine.

Gradom upravlja Senat Berlina, kog čine gradonačelnik i osam senatora. Berlin ima dvanaest opština. Svaka opština ima svoju vladu, u kojoj su predsednik varoši i pet ministara.

Berlin je pre Drugog svetskog rata bio napredan evropski grad, jer je sa 4.5 miliona stanovnika bio posle Londona najveća metropola na Starom kontinentu. Od 19. veka u njemu su studirali srpski mladići da bi postali ministri u kneževini i kraljevini. Uoči Prvog svetskog rata istaknuti komunista Dimitrije Tucović je boravio u Berlinu, gde je nameravao da doktorira. Nije doktorirao, u poslu ga je prekinuo car Franc Jozef.

Između dva rata Srbija je u Berlinu imala svoje poslanike i diplomatsko osoblje. Među njima istaknute ličnosti bili su Miloš Crnjanski, Jovan Ristić i Ivo Andrić, potonji nobelovac. Primećeno je i prisustvo Srba na Olimpijskim igrama u Berlinu 1936. godine, kada su i sportisti, pored srpskih diplomata, videli nacističkog kancelara Adolfa Hitlera.

Svetski rat, koji je okončan porazom nacista i rušenjem do temelje nemačkih gradova i prestonice, iznedrio je veliku političku kaznu za Berlin. Oduzet mu je status prestonice.

Od Nemačke su saveznici i pobednici napravili dve države – zapadnu i istočnu. I sam grad je 23. maja 1949. godine podeljen na Zapadni i Istočni Berlin. Njegov centar je od 13. avgusta 1961. sve do 3. oktobra 1990. godine delila je betonska granica zvana Berlinski zid. U tom periodu prestonica Zapadne Nemačke bio je Bon, a prestonica Istočne Nemačke bio je Istočni Berlin.

Srbi su, kaže istorija, živeli u oba Berlina i dok je bio prestonice cele nemačke države i dok je bio glavni grad podeljene Istočne Nemačke. Berlin je u Zapadnoj Nemačkoj od masovnog dolaska “gostujući radnika” ili gastarbajtera od šezdesetih godina prošlog veka, postao centar života i rada doseljenih Srba, Jugoslovena srpskog porekla i Bosanaca pravoslavaca, kako su se predstavljali neki Srbi iz BiH.

Berlin je bio i centar spoljne-trgovine bivše SFRJ, kao i glavno mesto za školovanje stručnjaka, ali i za afirmaciju naših umetnika i sportista. Kada je odlukom patrijarha srpskog Germana 1969. fomirana Crkvena opština Berlin je postao duhovni centar Srba. Prvi predsednik uprave bio je Branko Kolaković (1969-1975).

Istočni Berlin je istovremeno od 1949. do 1990. godine bio sedište Ambasade SFRJ u NDR-u ili Istočnoj Nemačkoj, centar jugoslovenskih preduzeća i dopisništva tadašnjih državnih medija. To je bio grad u koji su na rad odlazili državni službenici, “detaširani radnici” i stručnjaci.

Politički i diplomatski odnosi Srbije, Jugoslavije i Nemačke menjani su zavisno od istorijskih okolnosti i događanja. I kada su bili u prekidu tokom Drugog svetskog rata ili u vreme raspadanja SFRJ, život iseljenih Srba u jedinstvenom, a i u podeljenom Berlinu nije se gasio.  Naprotiv, život je razvijao, a narod srpski se udruživao u nastojanju da štiti i unapređuje svoj nacionalni identitet.

Ujedinjenjem dve Nemačke i podeljenog grada Berlin je 1990. godine postao prestonica Nemaca, ali i doseljenih i tamošnjih Srba i Jugoslovena na privremenom radu. Danas u nemačkoj prestonici od 3,5 miliona žitelja ima oko 30.000 naših ljudi sa tri hiljade dece školaraca. Mnogi od njih su svojim rukama i znanjem gradili Berlin, mnogi su ga Srbi obogaćivali naukom, kulturom i umetnošću, a neki mu pronosili sportsku slavu. Većina Srba su vremenom postali Berlinci.