U pripremi film o stradanju srpske dece u logorima
U saradnji sa producentima iz Srbije i Norveške u planu je da u 2023. godini da se krene sa snimanjem filma o stradnju srpske dece u nacističkim logorima tokom Drugog svetskog rata, piše Srpska istorija.
-Prema dosadašnjim istraživanjima producent Branko Dimović Dimeski, Srbin sa Kosova i Metohije, koji sada živi u Norveškoj, došao je do podatka da je u Norvešku poslato više od stotinu dece – kaže istoričar Đorđe Bojanić, urednik Srpske istorije, najvljujući ovaj značajan projekat.
Producent Branko Dimović Dimeski naglašava da na ovom projektu očekuje podršku eminetnih istoričara iz Srbije i Norveške.
-Postoji veliko interesovanje potomaka da istina o stradanju njihovih predaka ne bude prepopuštena zaboravu. Dobro je da nakon 80 godina od stradanja Srba u logorima u Norveškoj za vreme Drugog svetskog rata prikažemo i činjenicu da su i deca mlađa od 16 godina takođe stradala. Hronološki i vrlo precizno nacističke vlasti izvršile su genocid nad nedužnim narodom u tadašnjoj NDH.“, priča Branko Dimović Dimeski.
Zloglasni logor u Zemunu nalazio se na teritoriji tadašnje NDH, pod komandom nemačkih vojnih struktura, nadležnih za okupiranu Srbiju.
Izaslanik nemačke vojske u NDH, general Edmund Glaise von Horestenau, 13. jula 1942. došao je u Beograd i razgovarao s generalom Paulom Baderom, koji je bio nadređen generalu Stahlu. Tom prilikom Bader je izjavio da je spreman preuzeti logoraše, odnosno zarobljenike iz logora u Zemunu. Bader je izjavio i da će se s njima postupati kao s ratnim zarobljenicima te da će iz Zemuna biti poslati “na „Sever”, naglašava Branko Dimović Dimeski.
Podaci iz dnevnih izveštaja Glavnog stožera NDH govore o upućivanju osoba zarobljenih na Kozari u logor u Zemunu. U jednom od izveštaja od 15. jula 1942. navedeno je da su u Zemun do tog datuma upućene 2374 osobe. 35 istog dana, 15. jula u Zemun je otpremljeno 555 logoraša a 16. jula još 904 logoraša.
Nakon toga, 28. jula u Zemun je upućeno još 985 muškaraca.
Iz navedenih podataka proizlazi da je s područja Kozare u Zemun poslato 4818 zarobljenika, međutim ovo nisu celoviti podaci. Nemačka dokumenata precizno navode da je u avgustu 1942 godine u logor u Zemunu bilo oko 9000 zarobljenika, ne samo s Kozare, nego i drugih područja pod kontrolom NDH. Međutim postoje i navodi nemačkih izveštaja da se broj zarobljenika u logoru u Zemunu kretao i do 15.000.
Januara 1942. Nemci su izdvojili 2000 zarobljenika iz logora u Zemunu, s namerom da ih upute na prisilni rad u Norvešku, a manji broj u Nemačku.
Izveštaj Kraljevskog italijanskog Vojnog predstavništva u Zagrebu, iz 1942 godine u vezi sa srpskim zarobljenicima poslatim u zemunski logor, navedeno je da će oni kao robovi, biti poslati na prisilne radove u Norvešku.
Karl Petersen, predstavnik glavnog nemačkog štaba za radnu snagu u NDH, izveštaj od 20. jula 1942. naveo da je uputio svoga izaslanika u logor u Zemunu. Njegov je zadatak bio da među logorašima prikupi osobe koje bi kao slobodne radnike (freien Arbeitseinsatz) poslao na rad u Nemačku. Petersen je pretpostavljao da se na taj način u Zemunu može okupiti od 1000 do 3000 logoraša. Oni su poslati na prisilni rad u Norvešku i Nemačku.
Petersen navodi da se u logoru Zemun nalazi 3457 osoba starijih od 50 godina, među kojima ima i muškaraca od 70 do 80 godina. U logoru se nalazilo i 537 dece mlađih od 17 godina, među kojima su bili i dečaci od 9 do 14 godina.
Karl Petersen, nemačke komande za radnu snagu u NDH, u svom izveštaju od 20. jula 1942. navodi: izdvojilo se 3935 muškaraca, 3255 žena, te nešto više od 400 dece, koji su zatim poslati na rad u Nemačku i Norvešku. Bili su to Srbi pravoslavci koji su odvedeni iz svojih kuća.
U Norvešku je poslato 102 dece od kojih je 32 stradalo, najmladji među njima imao je samo 12 godina.
Spisak stradale dece u norveškim logodrima za vreme Drugog svetskog rata:
Gornji Sjeničak
1.Bijelić (Đuro) Mile, rođen 1927. 16 godina, Srbin, ubijen logoru, Norveška
2. Bijelić (Petar) Simo, rođen 1928. Srbin, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
3. Lončar (Simo) Nikola, rođen 1925. Srbin, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
Opština novska, selo Jasenovac
4. Batak (Mile) Petar, rođen 1925. Srbin, ubijen logoru Beisfjord – Botn
5. Korkut (Petar) Dušan, Srbin, rođen 1925. 17 godina, ubijen u logoru Beisfjord I Botn
6. Vukas (Nikola) Petar, rođen 1924. Srbin, ubijen u logoru Øysand – Moholt
7. Bulić (Ostoja) Jovan, rođen 1924. Srbin, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
8. Samardžija (Jovo) Milan, rođen 1926.17 godina, Srbin, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
9. Vlaisavljević (Simo) Jovo, rođen 1925. 18 godina Srbin, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
10. Bekić (Gligo) Branko, rođen 1926.16 godina, Srbin, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
11. Đurić (Janko) Milan, rođen 1926. Srbin,17 godina, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
12. Đurić (Mihailo) Mirko, rođen 1926. Srbin, ubijen u logoru, Osen- Botn
13. Eror (Mile) Miloš, rođen 1925. Srbin, 18 godina, ubijen u logoru Osen – Botn
14. Pajić (Ninko) Milivoj, rođen 1928.13g Srbin,14 godina kada je poslat logor u Norvešku. ubijen 1944 godine. Rotvoll-Moholt
15. Pajić (Rade) Miloš, rođen 1927. Srbin,15 godina, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
16. Bućan (Petar) Milan, rođen 1924. Srbin,18 godina ubijen u logoru Beisfjord – Botn
Gradiška, Gornji Podgradeci
17. Đurić (Nikola) Jovan, rođen 1927. 14 god. Srbin 16 godina, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
18. Borovina (Mitar) Jovan, rođen 1925. Srbin, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
19. Trifković (Pavle) Božo, rođen 1926. Srbin,17 godina, ubijen u logoru Beisfjord – Botn
Bulić Branko, Mlaka, Novska 08.10.1927. 16 godina, ubijen u logoru Beisfjord – Botn 21. Cvijetić Stevan, 01.03.1924. 18 godina Žlijebovi, Sokolac ubijen u logoru Beisfjord – Botn
22. Delić Krsta, 15.04.1925. 17 godina, Brankovići, Rogatica
23. Delić Nikola, 07.07.1925.17 godina, Bosanska Dubica
24. Krasojević Veljko, Vojnić, 26.06.1925.17 goina ubijen u logoru Beisfjord – Botn
Manojlović Milića Rade,Sjeničak Karlovac Karlovac zemljoradnik, 15.08.1926.17 godina ubijen u logoru Beisfjord – Botn 26. Martinović Gojko, Budva, đak, 28.12.1925. 17 godine ubijen u logoru Beisfjord – Botn
27. Milivojev Nedeljko, Melenci, Zrenjanin,12.12.1925. 18 godina, ubijen I logoru Beisfjord – Botn.
28. Planojević Neđo, Brankovići, Rogatica, 01.10.1925. 17godina ubijen u logorima Beisfjord – Botn
29. Prodanović Niko, Jasenovac, Novska, 01.11.1925.ubijen u logorima Beisfjord – Botn
30. Puđa Mihajlo, Novska Jasenovac, 18.03.1925. 17 godina ubijen u logoru Beisfjord – Botn
31. Todorić Stojan, Mlaka, Novska, 16.07.1927. 15 godina, ubijen u logorima Bejsford – Botn
Kod ažuriranja spiskova koristili smo izvore i istraživanja kako srpskih tako i norveških istoričara. Ovom prilikom ističemo zahvalnost istoričaru Slaviši Periću, istoričaru Knutu Thorasenu, akademiku Radmili Tonković, istoričaru Đorđu Bojaniću kao i piscu i producentu Branku Dimoviću Dimeskom.
-Sramota je i velika grehota, da mi potomci malo znamo o strašnom stradalništvu našeg srpskog naroda kroz istoriju – ističe istoričar Đorđe Bojanić.
