Teror zbog ćirilice i pravoslavlja
Crnogorci, stanovnici Peroja, malog sela u Istri izloženi stalnim napadima, uvredama i otvorenoj mržnji hrvatskih doseljenika
Piše: Petar Rakarac
Crnogorci iz Peroja, malog unikatnog, pravoslavnog naselja u Istri izloženi su konstatnim pritiscima, koji se postpeno pretvaraju u tihi teror sa elementima verske i nacionalne mržnje od strane novo naseljenih Hrvata, među kojima dominiraju primitivaci i šovinisti, poznati policiji!
Ti doseljenici koji su izmenili etničku kartu Istre, ugrožavaju viševekovni multikulturalni i multinacionalni sklad, i živopisnu istoriju i tradiciju u Istri! Poslednji fizički obračuni na “nogometnoj” utakmici između Peroja i Vodnjanja, bio je alarm, koji upozorava da je ugroženo nacionalno bitisanje prvoslavaca, ćirilice i Crnogoraca u Istri, kažu u Peroju!
Opština Vodnjanj kojoj teritorijalno pripada Peroj, nekada je bila naseljena većinskim italijanskim stanovništvom. Posle Drugog svetskog rata mnogi Italijani, ali I Slovenci I Hrvati , nakon rešavanja Italijanske krize iskoristili su mogućnost takozvnog optiranja i u periodu između 1951. i 1953. godine iselili su se u Italiju. Egzodus “istarskog” življa nastavio se u narednih dvadesetak godina, kada je bilo aktuelno ilegalno iseljavanje, begstvom preko granice. Bilo kako bilo, umesto toleratnog, obrazovanog i na suživot sa jakokom regionalnom identifikacijom naviknutog istarskog stanovništva, u ove prelepe krajeve doselili su uglavnom slabije obrazovani, neotesni Hrvati, skloni ustaštvu i pogodni za ideološko i političko manipusalanje.
-Na udaru takvih Hrvata našli su se Crnogorci iz Peroja, ali i preostalih dvadesetak posto Italijna na poluostrvu– kaže jedan od meštana Peroja, koji ne želi da mu se ime objavljuje.- Iza Italijana, međutim, stoji jaka italijanska država, koja uvek reaguje na napade po nacionalnoj osnovi. Iza Crngoraca nema nikog! Iako je, nedavno Peroj posetio Jakov Milatović, prvi demokratski izabrani predsednik Crne Gore. Crna Gora nije moćna da žustrije reaguje i upozori hrvatske vlasti, da uputi na primer diplomatsku protesnu notu, kao što to rade Italijani!-
Naš sagovornik veli, da je u Peroju živi po zvaničnom popisu samo 77 Crnogoraca, koji “drže” svoju ćiriličnu tradiciju i vjernici su Srpske pravoslavne crkve.
-Nad njima se još od 1990. godine vrši tihi i javni nacionalni teror. –kaže naš sagovornik. _ Sećamo se 1993. godine, kada je u perojsku Crkvu Sv.Spiridona bačena bomba. Uviđaj je izvršila Policijska uprava iz Svake godine za perojsku feštu, cepani su naši javni plakati. U perojskim kafanama izazivane tuče sa domicilnim stanovništvom. Javna je tajna ko to sve čini, ali ništa se ne preduzima. To su isti ljudi I njihovi potomci koji su svojevremeno iz Peroja, krenuli kao organizovana oružana grupa, s namerom da nasilno svrgnu gradonačelnika Pule pokojnog – Lučana Delbianca (Lučijano Delbjanka) , koji je kasnije postao istarski župan i zastupnik u Hrvatskom državnom saboru!. Svakodnevne sitne pojedinačne i lične provokacije zbog upotrebe ćirilice, zbog pravoslavne vere i zbog pripadnsti SPC, se podrazumevaju i ne broje!
Sagovornik nas upozorava da je Peroj, ne tako nedavno imao 500 i više stanovnika:
– Nekada je to bila zasebna opština(Comune di Peroj).sada nije ni mesto, već selo. Perojci nemaju više snage da se sami održe i odupru, i to posle 366 godina od doseljavanja na istarsko polusostrvo. Doseli su ih Mlečani, koji su tako napravili kako to pišu brojni istoričari “pravoslavno ostrvo” u katoličkom moru! Ranije se su svi pričali sa ponosom kako to katoličko more nije potopilo pravoslavnu oazu. E sada, kada sve sumiramo ne ide na dobro. Nema više letnje nacionalne škole za našu decu u Peroju. Tu školu organizovala je crkvena opština u Peroju, uz pomoć Županije i udruženja, kao što je Srpska prosveta! Crnogorska država nam nije mogla da pomogne, samo je dolazio konzul u posetu! Crkvne opština je izdavala bileten na ćirilici “Slovo”, ni njega više nema! Perojska crkvena opština od 1989. godine u Istarskom narodnom kazalištu održavala Svetosavske akademije. Bile su to manifestacije poznate po viskom umetničkom I duhovnom sadržaju, na kojima su prisustvovali tadašnji župani Lučijano Delbjanko i kasnije Ivan Jakovčić, kao i biskup Anton Bogetić. Nema više takvih manifestacija koje razviju versku toleranciju! Sad samo izražavamo svoje žaljenje što svega toga nema, a otvaraju se novi problemi, kojih u tom obimu nije bilo ni u vreme Josipa Broza! I Brozova poseta Peroju , svojevreno je izazvala reakcije i bes hrvatskih nacionalista!
Predsednik Jakov Milatović se nedavno sastao sa predstavnicima udruženja Društvo Perojskih Crnogoraca „Peroj 1657“, jednog od najstarijih u Hrvatskoj. Milatović je posjetio zavičajni muzej u selu, biblioteku Njegoš koja raspolaže sa više od osam hiljada knjiga i oko 20 najstarijih štampanih izdanja „Gorskog vijenca“, kao i crkvu Svetog Spiridona koju su izgradili predstavnici zajednice.
Posle tog susreta usledio je nasilje izazvano nacionalnom i verskmo mržnjom na fudbalskoj utakmici. Klubovi Vodnjan i Peroj potiču iz područja istog grada – Vodnjana. Treniraju na istom igralištu i koriste ga kao svoj domaći teren.
Jutarnji list piše da su u sukobu navijača posljednjeg vikenda u avgustu, koji su pokrenuli navijači iz Vodnjana, lakše povrijeđena i dva djeteta – jedno iz Vodnjana, a drugo iz Peroja. Na tribine su bacane baklje, boce i petarde.
Utakmica je, dodaje se, unaprijed bila označena kao susret visokog rizika, prekinuta je u 67. minutu, a intervenisala je i policija.
List piše da između dva mjesta nikad nije bilo klasičnog lokalnog animoziteta. Vodnjan je, kako se navodi, nekad bio pretežno italijanski gradić koji je u posljednjih nekoliko godina postao dom mnogim porodicama iz Slavonije, ali i Bosne i Hercegovine.
-Na toj utakmici je igrao i moj sin. I to nije prvi put da se ovako nešto događa. Stalno su ta vrijeđanja na nacionalnoj osnovi zato što smo Crnogorci. Žalosno je da se u današnje doba broje krvna zrnca“, rekla je jedna žena iz Peroja!.
Neki od stanovnika Vodnjana, kažu da nikad nije bilo animoziteta između njih, dok se neki sjećaju starog fudbalskog kluba Peroj iz 60-ih godina prošlog vijeka i njihovih „okršaja“ s Vodnjanom.
-FK Peroj je ponovo osnovan 2019. godine, I utakmice kao domaćin igra u Vodnjanju, na gradskom stadionu gde plaća zakup – kaže naš sagovornik koji ostane anoniman. – Na utakmice FK Peroja dolaze često hrvatski nacionalisti da bi vređali I pravili incidente. Smeta im kaću transparent “Ovo je Peroje” naćiirlici. To nije nikakav trnsparet već obična nalepnica na čirilici. Zbog nje došlo do nasilja na poslednjoj utakmici. Naši đedovi pamte da je fašistima silno smetala ćirilica. Pavelić je u NDH zakonom zabranio ćirilicu. Eto, doživeli smo da nekom danas i u Evropskoj uniji smeta ćirilica, I to u tenutku kad kraj naše obale za Trst, svakodnevno plove brojni brodovi na kojima su natpsi na arabici, kineskoj pismu i svim drugim pismima koja su u upotrebi širom sveta! Da li je moguće da 77 Crnogoraca, koji smeju javno da se tako deklarišu, smeta hrvatskom identitetu i državi. Ta neizvesnot I izostanak pravih rekacija na ovakvo nasilje nas strašno pogađa. Ukoliko ne dobijemo adekvatnu političku podršku i materijalnu pomoć od Crne Gore, prilikom sledeće posete predsednika crnogorske države Hrvatskoj, pitanje da li će uopšte biti pravoslavaca u Peroju?
Fotografije: Predsednik Crne Gore Jakov Milatović prilikom nedavne posete Peroju i incidenti na utakmici Peroja i Vodnjanja
