Hrvati otimaju najstariju srpsku svetinju u Hrvatskoj

Katolička crkva, uz zdušnu podršku hrvatske države, pokušava da zauzme i prisvoji Crkvu Vaznesenja Gospodnjeg (Svetog Spasa) u selu Cetini, najstariju crkvu u Hrvatskoj i jednu od najstarijih crkava u ovom delu Evrope.

Najnovije mere koje je hrvatska država uvela u pokušaju da otuđi baštinu Srpske pravoslavne crkve i naroda jeste odluka po kojoj je zabranjeno sahranjivanje na crkvenom groblju, na kome se vekovima unazad i ne sahranjuje niko drugi do Srba.

–Katolička biskupija na sve načine pokušava da uzme nešto što nije njihovo, iako ih činjenice i istorijski fakti demantuju. Crkva se nalazi u sred sela koje je srpsko, okrenuta je ka istoku, Sveti Spas se nigdje više ne pojavljuje kao svetitelj-pokrovitelj neke katoličke crkve u Hrvatskoj, a oko bogomolje se nalazi pravoslavno groblje, također iz 9.vijeka, kaže Vasil Kolar, čija je porodica, rodom iz tog kraja, posle Oluje izbegla u SAD, te dodaje:

–Zabranu ukopavanja hrvatske vlasti pravdaju nekim izmišljenim “bezbjedonosnim razlozima”, sve sa ciljem da mještani ne mogu koristiti svoje groblje. Pored toga, zemljište su oduzeli od SPC i proglasili ga opštinskim,

Po njegovim rečima, katolička crkva jednom godišnje organizovano dovodi hodočasnike, Hrvate iz drugih krajeva Hrvatske, “pošto ih u samoj Cetini nema”, a na licu mesta održi se misa, uz “prigodne govore”.

–Njihovi sveštenici obmanjuju narod, raspredaju priče o hrvatskim plemićima koji su podigli crkvu, Srbima koji su je preoteli. Na žalost, srpska zajednica u Hrvatskoj o tome ćuti, iako je ovo stvar od velikog nacionalnog, verskog i istorijskog značaja. Našim ćutanjem ova svetinja bi uskoro mogla postati dio hrvatske baštine. Uostalom, pogledajte manastir Krku, koja je dio hrvatskog nacionalnog parka “Krka” i oni ga u turističkim brošurama predstavljaju kao dio svoje istorije, podvlači Kolar i konstatuje kako crkva ima sreću što je i jedni i drugi svojataju, pa je tako “preživjela rat, inače bi je neko minirao do temelja”.

On ističe da bi voleo da se problem razreši na miran, hrišćanski način, da bi “crkva mogla i morala da bude most, a ne izvor novih podjela i produbljavanja ionako velikog jaza, ali nikako kroz otimačinu i iskrivljivanje istorijskih činjenica“

-Bilo bi dobro da se formira jedna mešovita komisija u kojoj bi sedeli istoričari i ljudi iz obe crkve, neka svako stavi svoje argumente na sto i neka se sve realno sagleda. Možda je deo rešenja i da se dozvoli bogosluženje obema konfesijama, ali bez zapaljivih govora baziranih na lažima koji podstrekavaju mržnju i nove ispade, zaključuje Vasil Kolar.

Crkva Svetog Spasa, sagrađena u 9. veku, pripada tzv. predromanskim hrišćanskim hramovima i građena je u gotskom stilu. U Ljetopisu blaženopočivšeg Episkopa dalmatinskog, Simeona Končarevića, navodi se da je Tvrtko, kralj Srba i Bosne, izdao u Sutjesci 1389. godine kraljevsku Gramatu kojom potvrđuje gradnju hrama Svetog Spasa na Cetini, odmah nakon Kosovskog boja, kada je zaustavljeno širenje turske države na Balkanu i kada je nastavljeno utvrđivanje Tvrtkove vlasti na području Dalmacije. Pretpostavlja se da je Tvrtkova crkva bila zapravo dograđena na temeljima one stare koja datira pet vekova unazad.

Nakon invazije Osmanlija 1492. godine, crkva i naselje pretrpeli su veliku štetu, ali je lokalno stanovništvo na crkvene ruševine i dalje gledalo kao na sveto mesto.

-Oltar je okrenut ka istoku, a svuda uokolo nalaze se grobovi cetinskih Srba pravoslavne veroispovesti. I sami grobovi okrenuti su ka istoku jer, kao što nam vera kazuje, upravo sa istoka očekujemo drugi Hristov dolazak odnosno vaskrsenje mrtvih – objašnjava sveštenik Milan Kadijević iz Splitske parohije SPC.

Nedaleko od ruševina ove crkve, na samom izvoru Cetine, 1937.godine podignut je istoimeni hram, a ktitor novoizgrađene crkve bio je Marko Četnik, beogradski trgovac rodom iz Cetine, koji je zajedno sa suprugom Jelenom sahranjen u unutrašnjosti crkve, koja je za vreme poslednjeg rata spaljena iznutra, ceo ikonostas je izgoreo, a sa zvonika je skinuto veliko zvono.

Otac Milan takođe veruje da, i pored toga što je konstantno kamen spoticanja i podela, ova bogomolja ima potencijal da bude i spona koja povezuje dva hrišćanska naroda.

– Srbi i Hrvati su dva naroda koja su ovde od sedmog stoleća i to su dva naroda koja, kroz istoriju, imaju više onoga što im je zajedničko od onoga što ih deli. Zato, opet kažem, bez obzira na konfesiju svi treba da budemo ljudi, istinski hrišćani sa obe strane i uz Božiju pomoć prevaziđemo svaki raskol među ljudima – smatra Milan Kadijević.

Izvor: Serbian Times/Antonije Kovačević/Srbi.hr Foto: Privatna arhiva, Wikipedia