Američki ratni heroj spasio 62 000 Srba

U srpskoj istoriji ostaće upamćen kao čovek koji je, kao glavni američki oficir za izbeglice, ratne zarobljenike i logoraše koji su se posle rata zatekli na teritoriji Nemačke i Austrije, Nikolin je obradio i odobrio više od šezdeset dve hiljade (62.000) zahteva Srba koji su želeli da nastave život u Sjedinjenim Američkim Državama. Među njima je bilo svakakvog sveta…Od oficira i vojnika Vojske Kraljevine Jugoslavije koji su pružali otpor nemačkoj okupaciji i kao takvi poslati u nacističke koncentracione logore, srpskog stanovništva koje se zateklo na okupiranim teritorijama koje su kontrolisale italijanske jedinice, političkih azilanata koji su izbegli pred progonom komunističkog režima…Zahvaljujući Nikolinu, svi oni su dobili šansu za novi početak i priliku da ostvare svoje snove u obećanoj zemlji, dok se Evropa još uvek oporavljala od ratnih razaranja.

Po povratku u Ameriku malom je Vilijamu pričala dogodovštine sa fronta, velike priče o malim ljudima, a u njemu se, slušajući ih, rađa želja da postane novinar, ratni reporter. Čim je završio srednju školu, odlazi čak u Indijanopolis, gde studira novinarstvo. Za vreme studija piše za “Amerikanski Srbobran”, prvi srpski list na prostorima SAD, kao i za “Indijanopolis Star“, najpoznatije lokalne novine. Kada su urednici Stara saznali da Nikolin, čije su tekstove više puta objavljivali na udarnim stranama, nije iskusni novinar već mlađani student, njihovom iznenađenju nije bilo kraja.

Novinar na studijama u domovini predaka 

Predlažu mu da kao njihov dopisnik ode u Evropu i izveštava o velikim političkim i ekonomskim krizama 1930-tih godina, ali Vilijem ostaje u Americi, da bi 1934. od izdavača “Amerikanskog Srbobrana”, Srpske Nacionalne Federacije (Serbian National Federation, SNF) iz Pitsburga, najstarijeg srpskog udruženja u Americi, dobio stipendiju za studije u Beogradu, gde je studirao srpsku, slovensku, istočnjačku i vizantijsku istoriju. 

Zanimljivo je da je tamo, u školskim klupama, sedeo sa još jednim budućim srpsko-američkim herojem iz Drugog svetskog rata, Džordžom Manetom Vujnovićem, glavnim koordinatorom savezničke akcije “Helijard” u kojoj su, nekoliko godina kasnije, uz pomoć pripadnika Ravnogorskog pokreta, evakuisani američki piloti sa teritorije čitavog Balkana.U pauzama predavanja, putuje po prostorima cele bivše Jugoslavije i piše reportaže za “Srbobran” i “Star”. Godine 1938. postaje prvi Amerikanac koji je diplomirao na Univerzitetu u Beogradu, ali na lični zahtev ostaje u Srbiji, te završava još i studije istorije umetnosti.Prvog septembra 1939. godine, na dan kada je nemačkim napadom na Poljsku počeo Drugi svetski rat, isplovljava brodom za Ameriku, gde narednih godinu i po dana radi kao urednik engleske rubrike u “Srbobranu”.

U januaru 1941. godine oblači uniformu američke vojske, gde ga, zbog izuzetnog obrazovanja i jezika koje je govorio, šalju u školu za vojne obaveštajce, gde uči i jezik koji nije znao do tada, nemački. Povratak kući sa odsluženja vojnog roka bio je planiran za 10.decembar, ali kada su 7. decembra Japanci bombardovali američku pomorsku bazu u Perl Harboru, njegovi planovi za profesorsku karijeru se menjaju. Već u januaru 1942. isplovljava za Irsku kao pripadnik Prve oklopne divizije pod komandom generala Dvajta Ajzenhauera, budućeg predsednika SAD, odakle u konvoju brodova kreću na ratište u severnoj Africi. Njegova lađa biva torpedovana u Gibraltarskom moreuzu, ali ih spašavaju Britanci. Maleri se nastavljaju, pa nakon konfuzije Francuza koji greškom napadaju britansku krstaricu, Nikolin plivajući stiže na obale Alžira.

Prvi ušao u oslobođeni Rim, na tenku

Po iskrcavanju on i njegovi ratni drugovi učestvuju u nizu teških bitaka, između ostalih i najkrvavijoj tenkovskoj bitci Drugog svetskog rata u Sidi Bu Saidu (Tunis) u februaru 1943. godine, a kasnije ratnim brodovima kreću u oslobađanje Sicilije.Nikolin i njegova tenkovska posada prvi su provalili kroz kapije italijanskog koncentracionog logora uEboli. Mnogi od zarobljenika u tom logoru bili su sa područja Dalmacije, Slovenije i Crne Gore, koja su Italijani okupirali tokom rata, među njima i veliki broj oficira i vojnika jugoslovenske kraljevske vojske.U daljem prodoru njegova tenkovska jedinica “27. Mart” juriša prema Rimu, u koji ulazi u ranim jutarnjim časovima 4.juna i zauzima položaj nasred Trga Svetog Petra.Kada se Nikolin popeo na kupolu tenka i osvrnuo okolo, shvatio je da su – sami. Nigde u blizini nije bilo nijednog savezničkog tenka, niti vojnika!Kasnije tog dana Nikolin je u Vatikanu, zajedno sa grupom pripadnika italijanskog pokreta otpora štampao prvi list u oslobođenoj Italiji, koji je i nazvan u tom duhu: “Italia Libera” (Slobodna Italija).

Po završetku rata vraća se nazad u Ameriku, gde uskoro ženi mladu koleginicu i zemljakinju Milicu (Mildred) Vukmirović, novinarku sa kojom je svojevremeno sarađivao u “Srbobranu” i dopisivao se za vreme rata, a koju je prvi put video na košarkaškom turniru koji je SNF organizovao u Ohaju. Venčali su se u crkvi Svete Trojice u Jangstaunu, a neki od svatova su došli obučeni u ličke i vojvođanske narodne nošnje koje su doneli iz zavičaja.

Kad država pozove

Odmah po dolasku sa ratišta Stejt department mu nudi posao koji on, mešutim, odbija, jer želi da doktorira i posveti se profesorskoj karijeri. Kada je doktorat već bio pri kraju, a Vilijem imao tri profesorske ponude na stolu, stiže nova od Stejt departmenta. Američka država ga je po svaku cenu želela u svojoj službi.

Američka diplomatija je, naime, smatrala da je Nikolin idealna ličnost za funkciju u američkoj ambasadi u Beogradu. On prihvata ponudu i ta odluka opredeljuje čitav njegov kasniji život i karijeru, jer će narednih 27 godina služiti kao američki diplomata raspoređen na različitim zadacima.

Selidba u Beograd i odmah – problem

U Beograd stiže sa suprugom 1947. godine i odmah se suočava sa velikim problemom. Preko hiljadu Srba, američkih državljana, nalazilo se u tom trenutku zatočeno u Jugoslaviji, koja im nije dozvoljavala da se vrate nazad u SAD. Uglavnom su to bila deca čiji su roditelji poginuli u ratu boreći se protiv fašista, a koje komunistička vlast nije želela da pusti da se vrate porodicama.

Posle toga unapređen je u vicekonzula koji je bio zadužen za sve akcije koje je organizovala Ambasada. Poliglota Nikolin, koji je tečno govorio nekoliko svetskih jezika (engleski, srpski, nemački, francuski, ruski), radio je na uspostavljanju veza između srpske emigracije i matice, zajedno sa još nekoliko Srbo-Amerikanaca koji su službovali u Ambasadi SAD u Beogradu, među njima i Aleksom Dragnićem iz američke Agencije za informisanje, te dvojicom vojnih atašea srpskog porekla, pukovnikom Lazarom Vračarom i potpukovnikom Melvinom Vukšićem, kao i advokatom Džonom Mamulom.Kada je 1948. godine posle Rezolucije Informbiroa Jugoslavija okrenula leđa SSSR-u i Varšavskom paktu, ambasada u Beogradu postala je najvažniji američki diplomatski centar u Evropi, važniji čak i od Berlina. Od 88 zaposlenih, koliko ih je bilo kada je Nikolin započeo službovanje, ambasada je šest godina kasnije, kada je prekomandovan, narasla na preko 250 službenika.