Istoričari za promenu datuma ustanka 1941.
Istoričari su saglasni da 7. jul 1941, kada je Srbin pucao na Srbe, ne može biti Dan ustanka u Drugom svetskom ratu i predlažu obeležavanje drugih događaja.
Svi predloženi datumi su iz 1941. godine: 27. mart – demonstracije protiv Trojnog pakta ili 31. avgust – kada su četnici oslobodili Loznicu.
Istoričar Kosta Nikolić, jedan od najboljih poznavalaca Drugog svetskog rata, smatra da taj dan ne treba obeležavati jer je ustanak doveo do stradanja civila.
-Prva velika bitka bila je oslobađanje Loznice 31. avgusta 1941. To je bio prvi oslobođeni grad u Evropi. To su izveli pripadnici Jadarskog četničkog odreda pod komandom potpukovnika Veselina Misite koji je tada i poginuo. Tada je i prvi put zarobljen jedan nemački garnizon u porobljenoj Evropi. Nakon oslobađanja Loznice počeo je oružani ustanak kome su se pridružili partizani. Mihailović je došao na Ravnu goru 11. maja. Prva partizanska akcija protiv Nemaca bila je 12. avgusta kada su ubili jednog nemačkog oficira i tri vojnika u blizini sela Skela kod Obrenovca. Zbog toga su Nemci odmah ubili 50 meštana i spalili selo – objašnjava istoričar Nikolić.
Nikolić navodi da su 7. jul, kada je Žikica Jovanović Španac ubio srpske žandarme Bogdana Lončara i Milenka Brakovića, i 4. jul, Dan borca, kada su se u vili na Dedinju sastali čelnici Komunističke partije Jugoslavije, bili samo komunistička propaganda.
Žandari Bogdan Lončar i Milenko Braković koji su ubijeni 7. jula 1941, bili su obični srpski policajci koje je rat i zatim napad Žikice Jovanovića Španca zatekao na istoj dužnosti koju su obavljali i pre rata. Nisu bili pripadnici kvislinških snaga i u vreme njihovog ubistva nije bila formirana vlada Milana Nedića.
Istoričar Srđan Cvetković kaže da Srbija, iako je imala dva pokreta otpora, nema datum kojim obeležava početak ustanka zbog ideoloških sukoba i da bi najprikladnije bio neki datum kada su stvarno napadnuti okupatori.
-Najprikladniji datum je 31. avgust 1941, kada je oslobođena Loznica. Taj događaj ne spore ni predstavnici SUBNOR-a – kaže dr Cvetković.
Istoričar Predrag Marković, koji je i potpredsednik SPS, smatra da bi Dan ustanka trebalo da bude 27. mart 1941. kada su održane demonstracije protiv potpisivanja pakta sa Silama osovine.
-Taj datum je pobuna protiv nacizma, kada je ceo narod izašao na ulice – od patrijarha do komunista – hiljade ljudi različitih uverenja. U tom trenutku cela Evropa je bila pod Nemcima, a naš narod je jedinstveno odbacio pakt s nacizmom. Demonstracije treba razdvojiti od puča i pučista, koji su svrgli vladu i namesnika – navodi Marković.
Naslovna fotografija: Demonstracije 27. marta u Beogradu mnpogi istoričari vide kao početak pobune srpskog naroda protiv nacizma
Izvor: Blic
