Srpsko groblje u Trstu: Simbol propadanja i trajanja

Iako je njihov kraj neslavan – o tome možda najbolje svedoči to što gotovo nijedna od najbogatijih srpskih tršćanskih porodica sa kraja 19. i početka 20. veka danas nema žive potomke – one su trajno promenile grad u kome su živele, i postigle ono što je retko kojoj zajednici uspelo, pogotovo manjinskoj.

Monumentalna crkva Svetog Spiridona, desetine palata koje i danas postoje u Trstu, veliki broj umetničkih dela, ali i brojne kulturne i prosvetne institucije koje su ne samo u Trstu podignute zahvaljujući njihovim prilozima, delo su zajednice koja je činila samo jedan posto stanovnika Trsta tog vremena.

Srpsko tršćansko groblje je u neku ruku i pokazatelj kontinuiteta života jedne zajednice. Odmah pored raskošnih grobnica „pionira“, nižu se grobnice novih generacija tršćanskih Srba sve do današnjice, svedočeći o neprekinutom životu srpske zajednice u Trstu.

Ulaz u srpsko groblje u Trstu

„Zašto grobovi nisu ponosni znaci? Zašto naš svet brzo propada i istrebljuje se? Zašto školovani i daroviti degenerišu i izumiru u drugoj ili trećoj generaciji? Zašto se od porodičnog imanja ne sačuva bar pristojan ostatak, imena i časti radi?“

Ova pitanja Isidore Sekulić s početka njene Kronike palanačkog groblja važe i za priču o srpskom groblju u Trstu.

Po zvaničnim italijanskim podacima iz 2018. godine u ovom gradu je stalno naseljeno preko 4.000 Srba. Ali ako se uzmu u obzir i nezvanični brojevi, koji uključuju Srbe sa nerešenim boravišnim statusom i one koji rade često prekarne poslove, srpska zajednica u Trstu danas broji oko 10.000 ljudi. To je čini trećom po brojnosti nacionalnom zajednicom u gradu, posle Italijana i Slovenaca. Ukoliko je verovati nezvaničnim podacima, Srbi danas čine oko pet posto tršćanske populacije, koja po popisu iz 2021. godine broji 199.000 stanovnika. (Inače, sam Trst je u međuvremenu doživeo značajan demografski pad u odnosu na sredinu 20. vaka kada je u njemu živelo 300.000 stanovnika.)

Pre dvesta godina, početkom 19. veka, Srba u Trstu bilo je svega tri stotine. Pola veka kasnije, u vreme koje se računa kao doba najvećeg uspona srpske zajednice u ovom gradu, broj Srba u Trstu bio je manji od hiljadu, bar sudeći po registrovanim članovima Srpske pravoslavne crkvene opštine. Na zvaničnom popisu 1910. godine, među 230.000 Tršćana izbrojano je 2.400 stanovnika grada koji govore srpskim jezikom, što je tada činilo nešto iznad 1 odsto gradske populacije.

DEO ISTORIJE: Veliki kanal u Trstu (levo srpska pravoslavna Crkva Svetog Spiridona)

Međutim, uprkos svojoj brojnosti, srpska zajednica je tokom 19. veka u Trstu uspela da ostavi značajan trag. Pored brojnih palata koje i danas nose prezimena srpskih trgovaca koji su ih podigli (Gopčević, Bota, Teodorović, Vučetić, Kurtović, Popović…), tu je i jedna od najvećih crkava u gradu, srpska pravoslavna Crkva Svetog Spiridona – zbog čega se, uprkos demografskim podacima, uobičajilo o Trstu govoriti kao o „srpskom gradu“. Šta se desilo sa ljudima koji su sva ta zdanja podigli?

Raskol sa Grcima

Privučeni mogućnošću velike zarade u gradu koji je 1719. car Karlo VI proglasio za slobodnu luku, uskoro u Trst stižu i prvi srpski trgovci. Najčešće već imućni, oni u Trstu granaju poslove i bogate se, ali nastoje i da u gradu očuvaju svoj verski i kulturni identitet. U pismima upućenim Mariji Tereziji oni skoro otvoreno prete da će napustiti Trst ukoliko im se ne dozvoli izgradnja pravoslavne crkve. Austrijska carica im izlazi u susret i za izgradnju pravoslavne bogomolje namenjene tršćanskim Srbima i Grcima ustupa im prostor u blizini Velikog kanala.

Temelji pravoslavne Crkve Svetog Spiridona postavljeni su 1753, a njena izgradnja je trajala desetak godina. Međutim, kako je crkva bila sagrađena na mestu nekadašnje isušene solane, zbog nestabilnog terena došlo je do popuštanja temelja, a onda i rušenja crkvenog tornja.

KAKO JE POČELO: Pročelje Crkve Svetog Spiridona na crtežu arhitekte Karla Makiačinija

Uskoro dolazi i do raskola u pravoslavnoj zajednici između Grka i Srba, zbog pitanja bogoslužbenog jezika, ali i crkvene uprave.

Nadgornjavanje između dve pravoslavne zajednice, koje je inače bilo aktuelno na celom jadranskom primorju, naročito u Dalmaciji, potrajalo je skoro dve decenije i bilo praćeno brojnim predstavkama, peticijama i pretnjama. Srpski trgovci su opet pisali Mariji Tereziji, preteći da će napustiti grad ukoliko im se ne dopusti bogosluženje na njihovom jeziku. Kako do kompromisa nije moglo da dođe, dve pravoslavne zajednice su se odvojile. Iako tada manje brojni u odnosu na Grke, Srbi su, može se reći, odneli pobedu. Grci su 1780. počeli da grade svoju crkvu, dok je srpskoj zajednici ostala pređašnja. Ona će potrajati do 1868, kada se zida nova, monumentalna Crkva Svetog Spiridona, koja i danas stoji na Trgu Ponte Roso.

Pored dve pravoslavne crkve, nepomirljivi raskol između srpske i grčke zajednice doneo je Trstu i dva pravoslavna groblja – grčko i srpsko.

Novo tršćansko srpsko groblje

Početkom 19. veka, na nekadašnjem obodu Trsta koje se danas smatra širim centrom grada, na razmeđi stambenih naselja i industrijske zone oko pristaništa, habzburške vlasti su napravile novo gradsko groblje. Projekat je poveren Mateu Perču, austrijskom arhitekti koji je, pored ostalog, u Trstu sagradio Palatu Karčoti na ulazu u Veliki kanal, zatim Palatu Kovačević, Teatar Verdi, grčku Crkvu Svetog Nikole…

ČUVA KOSTI GENERACIJA SRBA: Groblje Svete Ane u Trstu

Pored rešavanja urbanističkog problema – drastičan skok stanovništva početkom 19. veka doveo je do brze popunjenosti starog groblja u blizini tvrđave San Đusto – izgradnja novog groblja trebalo je i da pokaže uspon grada. Tako je Groblje Svete Ane dobilo monumentalni ulaz, zapravo kamenu zgradu nalik crkvenom objektu, raskošnu ogradu i plinsko osvetljenje, sa grobnicama brodovlasnika, berzanskih mešetara i veletrgovaca, pre nalik na omanje građevine nego na grobna mesta.

Zbog demografske slike grada groblje je podeljeno na nekoliko konfesionalnih celina. Tako je stvoreno rimokatoličko groblje, na kojem počivaju uglavnom Italijani i Slovenci, zatim jevrejsko, protestantsko i anglikansko groblje, ali i dva pravoslavna groblja – za tršćanske Grke i Srbe.

Na srpskom groblju je najpre izgrađena jednobrodna kapela sa zvonikom posvećena Svetom Đorđu. Oko nje su najpre sahranjivani članovi porodica zaslužnih za njeno podizanje, zatim sveštenici koji su u njoj službovali i predsednici crkvene opštine.

POSVEĆENA SVETOM ĐORĐU: Kapela na srpskom groblju u Trstu

Sama grobljanska kapela je dekorisana raskošnim ikonostasom i velikim lusterom, kao i frizovima na fasadi, među kojima se ističe prikaz Svetog Đorđa iznad ulaza u crkvu. Na novo groblje preseljeni su i posmrtni ostaci Srba ranije sahranjenih kod Crkve Svetog Spiridona i na starom srpskom groblju.

Ono što u šetnji srpskim tršćanskim grobljem privlači pažnju jeste niz raskošnih grobnica sa skulpturama anđela, statuama pokojnika, frizovima, grbovima i pozlaćenim mozaicima, simbolima nekadašnjeg bogatstva ne samo pojedinaca koji ovde počivaju, već i čitave jedne zajednice.

Grobnica Kovačevića

Nadgrobne spomenike su pravili poznati umetnici tog vremena. Najveći deo podigao je tršćanski skulptor Frančesko Boza, koji je podražavajući antičke uzore najpoznatiji upravo po svojim grobljanskim delima, ali i nekolicini javnih spomenika.

Grobnice na srpskom groblju u Trstu

Jedan broj spomenika, umetnički vrednijih, radio je italijanski skulptor Emilio Bizi, čija dela krase i čuveni Oltar otadžbine u Rimu i milansku Skalu. Autor je i kipova hrišćanskih svetitelja na ulazu u Crkvu Svetog Spiridona u Trstu.

Emilio Bizi je zaslužan i za raskošnu porodičnu grobnicu Kovačevića na srpskom groblju u Trstu. Grobnica je napravljena u neoklacističkom duhu tog vremena, ali sa primesama vizantijske umetnosti. Unutar grobnice, koju krasi kamena nadstrešnica sa zupčastim završecima, sedi anđeo uskrsnuća, u jednoj ruci držeći mač a drugom blagosiljajući. Ispod njegovih nogu postavljene su skulpture Aleksandra i Vasilise Kovačević.

ANĐEO I MAČ: Grobnica porodice Kovačević

Kovačevići su u Trst došli sredinom osamnaestog veka iz Mostara i u Trstu postali imućni trgovci. Sredinom 19. veka Aleksandar Kovačević je bio jedan od najznačajnijih članova srpske zajednice u Trstu, čija pomoć je bila presudna za podizanje nove Crkve Svetog Spiridona. Umro je 1874. godine, nakon čega porodica počinje da propada. Đorđe, poslednji izdanak porodice sahranjen u grobnici, preminuo je 1916. godine, i to u potpunom siromaštvu.

Slika propadanja bogatih srpskih tršćanskih porodica čita se i na grobnici porodice Bota. Nekada veliki trgovci kafom, Bote su u Trst došli iz Splita početkom 18. veka. Nikola Bota je porodični posao razgranao, trgujući i pamukom, duvanom i kožom. Godine 1809. postao je jedan od deset najbogatijih Tršćana, ali naslednike nije imao. Nakon njegove smrti bogatstvo je nestalo, baš kao i sećanje na porodicu. Jedini spomen na jednog od najbogatijih Srba svog vremena nalazi se na srpskom tršćanskom groblju. Na njegovoj grobnici nalazi se skulptura Frančeska Boze sa simboličnom predstavom dva anđela sa bakljama u rukama.

Grobnica porodice Ćetković na srpskom groblju u Trstu

I Jovo Kurtović je nekada bio moćan tršćanski trgovac. Rođen je 1718. u hercegovačkom selu Začula, u Trebinjskoj šumi. Sa svoja tri brata u Trst je stigao 1748, i vremenom stekao veliko bogatstvo, o čemu i danas svedoči monumentalna palata na Velikom kanalu, odmah pored Crkve Svetog Spiridona, inače zgrada u kojoj će „boraviti“ glavni junak čuvenog romana Sudbina i komentari Radoslava Petkovića. Nakon Jovove smrti 1809. posao je nasledio njegov nećak, da bi posle samo godinu dana jedna od najvećih tršćanskih kompanija bila ugašena.

I porodica Kvekić je nekada spadala među najbogatije u srpskoj tršćanskoj zajednici. Rodonačelnik porodice Marko Kvekić došao je u Trst iz Herceg Novog 1820. godine. Bio je trgovac žitom i brodovlasnik, docnije vlasnik kompanija za prekookeansku trgovinu. Sredinom pedesetih godina 19. veka nalazio se među pet najbogatijih Tršćana. Ćerku Darinku udao je za crnogorskog princa Danila. Umro je 1855, nakon čega je njegovoj dvojici sinova bilo potrebno samo dve godine da unište očev biznis i dovedu porodicu do bankrota. Za razliku od raskošnog života i silnog bogatstva, porodična grobnica je prilično skromna.

Istorija je bila surova i prema porodici Ivanković. Imućni brodovlasnici i trgovci nestali su sa scene nakon finansijske propasti krajem 19. veka. Jedinu uspomenu na njih čuva raskošni nadgrobni spomenik, rad čuvenog hrvatskog vajara Ivana Rendića, poznatog po nizu spomenika, među kojima je i onaj Petru Preradoviću na Cvjetnom trgu u Zagrebu.

SUROVA ISTORIJA, RASKOŠNI SPOMENIK: Grobnice porodica Ivanković i Kvekić

Rendić je za Ivankoviće na tršćanskom groblju podigao monumentalnu grobnicu, u kojoj se na dva mermerna stuba oslanja dekorativni luk s medaljonom sa likom Isusa Hrista na vrhu, a ispod nadstrešnice smešten je pozlaćeni mozaik sa predstavom golubice i skulptura Hercegovke koja polaže cvet na kameni kovčeg.

Ovde se nalazi i grobnica čuvene porodice Gopčević. Raskošna palata u Trstu, bogatstvo koje je u jednom trenutku porodici donelo status jedne od najmoćnijih u Austrougarskoj, da bi zatim usledio pad – kome svedoči i neobično skromna porodična grobnica na tršćanskom groblju, u kojoj ne počivaju dva najčuvenija člana porodice, Spiridon Stariji i Spiridon Mlađi.

Kako je Spiridon Stariji nakon bankrota izvršio samoubistvo, njegovo telo, po odredbama crkvenih kanona, nije sahranjeno u porodičnoj grobnici, nego van groblja, u prostoru određenom za samoubice, i bez opela. Tačna lokacija njegovog groba danas se ne zna. Ne zna se ni za grob njegovog sina Spiridona Mlađeg, ličnosti krajnje pitoreskne biografije – astronom, konzul Kraljevine Srbije, etnolog, geograf, pseudonaučnik, operski libretista, germanski propagandista i još mnogo toga. Uspomenu na ovu čudnovatu tršćansku porodicu danas čuva jedino skromna grobnica.

PORODIČNO STABLO NA JEDNOM KAMENU: Grobnica Gopčevića

Slede grobnice Škuljevića, Frušića, Ćetkovića, Riznića… Sve one svedoče o sudbinama nekada bogatih i znamenitih porodica tršćanskih Srba. Njihovom propadanju jednim delom je doprinela promena poslovne klime polovinom 19. veka, kada je brodogradnju i trgovinu u Trstu preuzela velika britanska kompanija „Lojd“, koja je sa tržišta surovo istisnula „manje“ igrače. Na tršćanskom groblju se nalaze grobovi brojnih moreplovci srpskog porekla, „kapetana od Lojda“, kako je urezano na nekoliko spomenika.

Propadanju srpskih porodica u Trstu doprinosili su pored toga i rizični poslovni potezi, kao u slučaju Spiridona Starijeg Gopčevića, čija je samo jedna pogrešna odluka dovela do propasti. Uz to, tu je i činjenica da dok je prva generacija doseljenika u Trst sticala bogatstvo, sledeće generacije su ga neštedimice trošile dovodeći često porodice do propasti. Naposletku je došao dvadeseti vek i fašizam, koji je posebno u Trstu progonio manjinske zajednice, među kojima i srpsku.

Iako danas gotovo nijedna od nekada bogatih srpskih porodica u Trstu nema žive potomke, one su trajno promenile grad u kome su živele. Monumentalna Crkva Svetog Spiridona, desetine palata koje i danas postoje u Trstu, veliki broj umetničkih dela, ali i brojne kulturne i prosvetne institucije podignute zahvaljujući njihovim prilozima, delo su zajednice koja je činila samo jedan odsto stanovnika ovog grada.

Grob „poslednjeg Obrenovića“

Nedaleko od Kapele Svetog Đorđa, uz zid koji groblje deli od ulice, svoju grobnicu ima porodica Opuić-Konstantinović. Bista Aleksandra Opuića, bogato dekorisani portal na spomeniku sa prezimenom porodice i neuobičajen stakleni otvor u obliku krsta na samoj grobnici, svedoci su porodičnog bogatstva.

Opuići su u Trst došli početkom 18 veka. Hristifor, rodonačelnik porodice, ostavio je sinovima Antoniju i Aleksandru prilično bogatstvo. Iskoristivši ga, Aleksandar je granao poslove, što je omogućilo pristojan život porodici, ali i dobru priliku za udaju njegove kćerke Mileve.

OD 18. VEKA U TRSTU: Porodična grobnica porodice Opuić-Konstantinović

Ona je stupila u brak sa Aleksandrom Konstantinovićem, koji se nalazio u bliskim rodbinskim odnosima sa kraljevskom porodicom Obrenović. On je, zapravo, nakon ubistva Drage Mašin i Aleksandra Obrenovića u Majskom prevratu, ostao kao jedan od poslednjih članova dinastije Obrenović.

Aleksandar je bio unuk Jevrema Obrenovića, najmlađeg brata kneza Miloša, rođen u braku Anke Obrenović i Aleksandra Konstantinovića. Bliskost Aleksandrove majke Anke sa knezom Mihailom, a još više njegove sestre Katarine u koju je knez po pričama bio zaljubljen, omogućili su Aleksandru Konstantinoviću lagodan život i karijeru. Svoj status će zadržati i nakon pogibije kneza Mihaila – kada je u atentatu u Košutnjaku ubijena i Aleksandrova majka Anka – naročito pošto se njegova sestra udala za Milivoja Petrovića Blaznavca, jednog od najmoćnijih ljudi tog vremena u Srbiji.

Nakon dolaska na vlast kralja Milana, Aleksandar Konstantinović se posvetio vojnoj karijeri, a nakon dolaska na vlast kralja Aleksandra Obrenovića stigao je do čina gardijskog generala i položaja komandanta Kraljeve garde. Ipak, ženidba srpskog kralja Dragom Mašin poremetila je njihove odnose. Aleksandar Konstantinović je bio jedan od grlenijih protivnika njihove veze, toliko da je kralju Aleksandru Obrenoviću govorio da je Draga Mašin prostitutka čije je usluge plaćao 10 dinara. Nakon toga, Aleksandar Konstantinović je razrešen dužnosti i proteran iz zemlje.

GENERAL: Spomen-ploča Aleksandra Konstantinovića i njegova fotografija iz 1898.

Otišao je u Trst, gde je živeo sa suprugom Milevom. Iako su ga zaverenici pominjali kao jednog od mogućih kandidata za presto, nakon Majskog prevrata dolazi do smene dinastija i srpski kralj postaje Petar Karađorđević.

Aleksandar Konstantinović se nakon toga nije vraćao u Srbiju. Živeo je u Trstu, najvećim delom od bogatstva svoje žene Mileve Opuić, s kojom je imao petoro dece. Njihova ćerka Natalija Konstantinović udala se za crnogorskog princa Mirka Petrovića Njegoša.

Aleksandar Konstantinović je umro 1914. godine. Ne zna da li je to bila njegova želja ili želja porodice, ali na spomen-ploči na srpskom tršćanskom groblju, postavljenoj 1930. godine, napisano je na francuskom jeziku: „General Aleksandar de Konstantinović de German, princ Obrenović, poslednji te dinastije“. Na grobu je i grb Obrenovića sa dinastičkim motom „Tempus et meum jus“ (Vreme i moje pravo).

POSLEDNJI TRAGOVI: Grb Obrenovića

Tako ovaj spomenik na srpskom tršćanskom groblju čuva uspomenu na jednog od poslednjih članova dinastije Obrenovića.

Porodica žene Nikole Pašića

U neposrednoj blizini grobnice „poslednjeg Obrenovića“ nalazi se grobnica Dukovića, još jedne porodice važne za političku istoriju Srbije. Na grobnici se nalazi bista Aleksandra Dukovića, a uz urezana imena članova porodice tu je i mala zagonetka sa natpisom na grobu: „Do viđenja“.

Dukovići su se u Trst doselili iz Herceg Novog početkom 19. veka, a Aleksandar Duković je postao imućni brodovlasnik i trgovac žitom. Imao je dvoje dece. Sin Stefan Duković postao je poznati vajar čija dela se danas čuvaju u ruskim i italijanskim muzejima, a jedna njegova skulptura nalazi se i u Narodnom muzeju u Beogradu. Spomenik ocu na tršćanskom groblju njegov je rad.

GROBNICA DUKOVIĆA: Porodica Pašićeve supruge generacijama živi u Trstu

Njegova sestra Đurđina je dobila dobro obrazovanje, u mladosti je pisala pesme, a kada je došlo vreme za udaju, otac je tražio „dobru priliku“ za svoju ćerku. Bračne ponude su išle preko posrednika, a odabran je tadašnji predsednik Narodne skupštine Kraljevine Srbije Nikola Pašić, koji će postati jedan od najmoćnijih srpskih političara. Par se venčao 1890. godine u Firenci. Kao deo miraza, Pašić je od tasta dobio zgradu u Pariskoj ulici broj 9 u Beogradu. Po svedočenjima savremenika, Đurđina je iz senke uticala na političke stavove svog muža, a ne treba zanemariti ni ogroman novac koji je donela u brak, zahvaljujući kome će Pašić učvrstiti svoj politički položaj.

Tokom Prvog svetskog rata, u junu 1915. posetila je Veliku Britaniju, gde je u novinama „Sunday Pictorial“ iznela za ono vreme prilično feminističke stavove: „Srbija, hvala nebesima, još uvek živi i sigurno će trijumfovati. To što je uspela da proživi sva strašna iskustva u prethodne tri godine u najvećoj meri je zahvaljujući srpskim ženama. One su te koje Srbiju čine zemljom nade.“

ISTORIJA: Nikola Pašić sa suprugom, kćerkom Pavom, zetom Stefanom Račićem i unucima

Nakon smrti muža 1926, Đurđina Pašić je živela povučeno, u Beogradu i u vili na crnogorskom primorju. Sin Radomir, sklon aferama i skandalima, pravio joj je glavobolje, a vrhunac je bio pokušaj krađe očeve biste sa beogradskog Novog groblja, rad Ivana Meštrovića, koju je nameravao da proda jednom kolekcionaru iz inostranstva.

Đurđina Pašić je umrla u Beogradu 1947. godine. Sahranjena je na Novom groblju u porodičnoj grobnici Pašića, ali je, ironično, ostala je bez natpisa na grobnom mestu. Naime, njena želja je bila da počiva pored muža, što tadašnje vlasti isprva nisu dozvolile, da bi na kraju njeni posmrtni ostaci ipak bili sahranjeni u Pašićevoj grobnici, ali na samom spomeniku nema njenog imena. Jedino sećanje na Đurđinu čuva porodična grobnica Dukovića na srpskom tršćanskom groblju gde počivaju njeni otac, majka i brat.

Grob prvog crnogorskog mitropolita 

Na srpskom groblju u Trstu sahranjen je i Nikanor Ivanović Njeguš, prvi crnogorski mitropolit koji nije bio i državni vladar. Naime, nakon smrti Petra II Petrovića Njegoša 1851, došlo je do razdvajanja crkvene i svetovne vlasti, a na presto dolazi knez Danilo. U želji da učvrsti svoju vlast, Danilo najpre izbegava izbor novog mitropolita, bojeći se da će vlast morati da deli s njim, tako da je tek šest godina nakon dolaska na vlast izabrao arhimandrita Nikanora Ivanovića Njeguša za novog mitropolita.

MITROPOLIT KOJI NIJE BIO VLADAR: Grob Nikanora Njeguša

Rodom iz Dalmacije i bez uporišta u crnogorskim rodbinskim vezama, Nikanor je postao marioneta kneza Danila. Kada se postavilo pitanje ko će ga hirotonisati, tj. da li će ga u čin uvesti Karlovačka mitropolija ili Moskovska patrijaršija, Nikanor je naposletku završio u Rusiji. Godine 1858. postavljen je za crnogorskog mitropolita, ali na tom mestu se zadržao samo dve godine. Nakon smrti kneza Danila 1860. godine, knez Nikola ga je odmah po polasku na vlast smenio i ubrzo proterao iz zemlje. Nikanor je jedno vreme živeo u Rusiji, kasnije je prešao u Austrougarsku i umro 1894. u Gorici. Sahranjen je na srpskom groblju u Trstu.

Tri hiljade duša

Po (nepotpunim) podacima iz crkvenih knjiga, na tršćanskom groblju je sahranjeno oko 3.000 ljudi, od čega 2.500 Srba.

Pored Srba, na ovom groblju je sahranjeno i nekolicina ruskih emigranata pristiglih nakon Oktobarske revolucije, zatim jedan broj Bugara, ali se ovde nalaze i niz grobnica koje pripadaju porodicama mešovitog porekla, najčešće srpsko-italijanskog i srpsko-slovenačkog. Tako na srpskom groblju u Trstu počiva i poznati italijanski glumac Anđelo Čekelin (Angelo Cecchelin), upamćen po ulogama u komičnim filmovima, ali i nizu ploča koje je snimio. Čekelin je poticao iz mešovite porodice, a sahranjen je u grobnici majke Ane Pavlović.

Nakon višedecenijskog propadanja, najveći deo grobnica na srpskom groblju u Trstu je obnovljen zahvaljujući delimičnoj finansijskoj podršci italijanske države koja je pre dve godine ovo groblje proglasila za kulturno-istorijski spomenik.

Srpsko tršćansko groblje je u neku ruku i pokazatelj kontinuiteta života jedne zajednice u ovom gradu. Odmah pored raskošnih grobnica „pionira“, nižu se grobnice novih generacija tršćanskih Srba, svedočeći o neprekinutom životu srpske zajednice u Trstu.

Izvor: RTS/Vladimir Petrović Foto: Vladimir Petrović