U Beloj Crkvi o „belim“ Rusima
U najvećem centru ruske emigracije posle Oktobarske revolucije promovisana knjiga Draga Delića “Srpski Rusi jedan vek ruske emigracije u Srbiji“
U Beloj Crkvi, jednom od najznačajnijiuh centara ruske emigracije u svetu posle Oktobarske revolucije, predstavljena je knjiga “Srpski Rusi jedan vek ruske emigracije u Srbiji“, autora Draga Delića. Posle Pres centra UNS-a i Ruskog doma u Beogradu, Karlovačke bogoslovije u Sremskim Karlovcima, to je četvrta promocija ove knjige koja čuva od zaborava značajnu srpsku i rusku kulturnu baštinu.
Kako je istakao Milan Trpković urednik i izdavač, planirani je da se ovo delo od kapitalnog značaja predstavi i u drugim većim centrima ruske emigracije u Srbiji, gde postoje duboki tragovi tog vremena, kako kod gradjana i ruskih potomaka, tako i u brojnim oblastima društvenog delovanja, nauci, obrazovanju, pozorištu, srhitekturi, vazduhoplovstvu, baletu, operi, stripu. U Belu Crkvu je živelo oko 2.500 ruskih izbeglica i u odnosu na broj stanovnika tog malog grada blizu granice sa Rumunijom, to je bio najveći centar ruske emigracije u medjuratnoj Jugoslaviji, verovatno i u Evropi.
Trpković je podsetio na neka velika imena kao što su Jurij Lobačev, jedan od najvećih umetnika srpskog, jugoslovenskog i svetskog stripa, Gergij Ostrogorski, najveći vizantolog, filolog i akademik Nikita Tolstoj, koji je rodjen u Vršcu, inače praunuk svetskog klasika Lava Tolstoja i brojni drugi.
Igor Vokoun, direktor Narodne biblioteke i Muzeja u Beloj Crkvi, osvrnuo se na rad Kadetskog korpusa i Marijinskog devojačkog instituta sa internatom, dve značalne obrazovne ustanove u ovom gradu. One su stigle sa učenicima, nastavnim i pomoćnim osobljem i praktično obeležile medjuratni kulturni i društveni život Bele Crkve. Sećanje na njih čuva Trg kadeta u centru Bele Crkve gde je 1932. godine podignuta Crkva Svetog Jovana Bogoslova, danas u jurisdikciji Srpske pravoslavne crkve. Muzej u Beloj crkvi, jedan od najstarijih u Vojvodini, osnovan 1877 godine, čuva oko 130 eksponata vezanih za rusku emigraciju, koje su prilikom povlačenja od boljševika doneli carski Rusi ili ih poklonili njihovi potomci.
Kako je naglasio Vladimir Kasteljanov, čiji su preci sa Vrangelovim oficirima došli u tadašnju Kraljevinu SHS, na Pravoslavnom groblju u Beloj Crkvi počiva preko 650 Rusa, medju njima su generali, plemići, profesori, kadeti. Kasteljanov je osnovao privatni muzej, koji takodje čuva jedinstvene eksponate, fotografije, ordenje, kindžale, uniforme, donete tokom evakuacije.
On ističe da njegov muzej i Trg kadeta godinama posećuju potomci i rodbina ruskih emigranata iz čitavog sveta, a neki od njih uspevaju i da pronadju dragocene podatke o svojim precima o kojima nisu znali ništa.
Drago Delić je rekao da ga je vredno kulturno nasledje koje su Rusi ostavili u skoro svim oblastima delovanja, motivisalo da knjigu posveti ovom jedinstven primeru prijateljstva ruskog i srpskog naroda.
-Rusi su došli kao spas ratom razorenom srpskom biću. Veliki broj umetnika Boljšoj teatra, Marijinskog i Aleksandrovnog tetra, posle Oktobarske revolucije i gradjanskog rata nastavili su karijeru u Narodnom pozorištu u Beogradu, gde su osnovali prvi ansambl baleta i opere, koji su prošle godine obeležili jedan vek postojanja. Primabalerine Margarita Froman, Jelena Poljakova, Marija Bologovska, Nina Kirsanova, Olga Solovjeva, Marina Olenjina i brojni drugi proslavili su srpski balet i operu širom sveta, a Juriij Rakitin je obnovio pozorišni život. Nikolaj Krasnov, Grigorije Samojlov, Roman Verhovski, Valerij Staševski, Viktor Lukomski, Vasilij Androsov i brojni drugi izgradili su najznačajnije srpske gradjevine – istakao je Delić.
Rusi su bili glavni piloti prve aviokompanije „Aeroput“ na Tošinom bunaru, preteče posleratnog JAT-a. Ruski naučnici svetskog glasa podigli su rejting Beogradskog univerziteta, a ostvarena su značajni dometi u kinematografiji, slikarstvu, književnosti. Muzički život Beograda obeležila je kraljica ruske romanse Olga Jančevetska koja je nastupala u beogradskim restoranima i snimila nezaboravne hitove za PGP RTB i evropske izdavačke kuće. Priče o ovim znamenitim i drugim manje poznatim Rusima koji su proslavili srpsku nauku i kulturu, mnoge od njih sačuvale su od potpunog zaborava
Knjiga „Srpski Rusi jedan vek ruske emigracije u Srbiji“ može se naručiti pouzećem na E-mail:dragodelic59@gmail.com i tel. 064/8398-402
Fotografije: Milan Tripković
